Nghề UX Design (User Experience design) là một lĩnh vực vô cùng rộng lớn, đa ngành và hấp dẫn. Nó định hình các sản phẩm và dịch vụ chúng ta sử dụng hàng ngày. Nó cũng có thể tạo ra hoặc phá vỡ sự thành công của một doanh nghiệp/thương hiệu. Sự nghiệp trong lĩnh vực UX Design này có tốc độ tăng nhanh với nhiều thách thức, đòi hỏi bạn phải có cho mình một bộ kỹ năng rất đa dạng. Nếu bạn đang muốn dấn thân vào lĩnh vực này thì chúng ta có khá nhiều điều cần phải tìm hiểu đấy!
Trong bài viết này, Malu Design sẽ cung cấp phần giới thiệu khái quát về UX Design và mọi thứ bạn cần biết để bắt đầu đi trên con đường thú vị này, cùng bắt đầu nào!
1. UX Design là gì (User Experience Design)
User Experience (UX – Trải nghiệm người dùng) đề cập đến tất cả các tương tác mà người dùng lên sản phẩm hoặc dịch vụ. UX Design xem xét từng yếu tố hình thành nên trải nghiệm này, cách nó tạo ra cảm nhận cho người dùng và sự dễ dàng khi thực hiện các tác vụ mong muốn như thế nào. Nó bao gồm hầu hết tất cả tương tác, từ cách một sản phẩm vật lý tao cho người dừng cảm giác gì khi cầm nắm nó, cho đến các thao tác đơn giản để thanh toán khi mua hàng online. Mục tiêu của UX Designer là tạo ra những trải nghiệm dễ chịu, hiệu quả, phù hợp và hoàn thiện cho người dùng.
Các UX Designer kết hợp nghiên cứu thị trường, phát triển sản phẩm, chiến lược và thiết kế để tạo ra trải nghiệm người dùng liền mạch khi sử dụng sản phẩm, dịch vụ và quy trình. Họ xây dựng cầu nối với khách hàng, giúp công ty hiểu rõ hơn, đáp ứng nhu cầu và mong đợi của họ.
Sự khác biệt giữa UX và UI Design
Khi nói về UX Design, thì UI Design sẽ tự động được nhắc đến. Tuy nhiên, điều quan trọng là phải nhận ra rằng, mặc dù thường được sử dụng thay thế cho nhau, UX và UI là hai phạm trù khác nhau.
Thiết kế giao diện người dùng không giống như UX. UI đề cập đến giao diện thực tế của sản phẩm; thiết kế trực quan của màn hình mà người dùng điều hướng khi sử dụng ứng dụng di động hoặc các nút họ nhấp khi duyệt trang web. Thiết kế giao diện người dùng liên quan đến tất cả các yếu tố trực quan và tương tác của giao diện sản phẩm, bao gồm mọi thứ, từ kiểu chữ và bảng màu cho đến hình động và các điểm chạm điều hướng (như nút và thanh cuộn). Bạn có thể đọc thêm về công việc của các nhà thiết kế UI tại đây.
UX và UI luôn song hành và thiết kế giao diện sản phẩm có tác động rất lớn đến trải nghiệm người dùng nói chung.
Thiết kế UX có ở khắp mọi nơi: cách bố trí của một siêu thị, công thái học của một chiếc xe, khả năng sử dụng của một ứng dụng di động. Trong khi thuật ngữ người dùng có kinh nghiệm, người đầu tiên được đặt ra bởi Don Norman vào những năm 90, khái niệm về UX đã tồn tại lâu hơn nhiều.
2. Lịch sử hình thành UX Design
Một số nguyên lý cơ bản nhất của UX có thể bắt nguồn từ 4000 trước công nguyên của Trung Quốc cổ đại, tập trung vào việc sắp xếp môi trường xung quanh bạn theo cách tối ưu, hài hòa hoặc thân thiện với người dùng nhất. Cũng có bằng chứng cho thấy rằng, ngay từ thế kỷ thứ 5 trước Công nguyên, các nền văn minh Hy Lạp cổ đại đã thiết kế các công cụ và nơi làm việc của họ dựa trên các nguyên tắc công thái học.
Vào cuối thế kỷ 19, các nhà tư tưởng và nhà công nghiệp vĩ đại như Frederick Winslow Taylor và Henry Ford đã bắt đầu tích hợp các nguyên tắc của sự trải nghiệm cơ bản vào quy trình sản xuất của họ. Với sứ mệnh làm cho lao con người động của hiệu quả hơn, Taylor đã tiến hành nghiên cứu sâu rộng về sự tương tác giữa người lao động và công cụ của họ – giống như các UX Designer ngày nay điều tra cách người dùng tương tác với các sản phẩm và dịch vụ.
Đầu những năm 90, nhà khoa học về nhận thức Don Norman đã gia nhập Apple với tư cách là Kiến trúc sư về Trải nghiệm người dùng, khiến ông trở thành người đầu tiên có chức danh công việc là UX Designer. Ông ấy đã đưa ra thuật ngữ UX Design, vì ông muốn thiết kế tất cả các khía cạnh của sự trải nghiệm vào một hệ thống, bao gồm thiết kế công nghiệp, đồ họa, giao diện, tương tác vật lý và hướng dẫn sử dụng. Những lĩnh vực này đã mở rộng thành các chuyên ngành của riêng họ. Ngày nay, các công ty có xu hướng thuê nhân viên cho các vai trò rất cụ thể ngày càng tăng, chẳng hạn như nhà nghiên cứu UX (UX Researcher) hoặc nhà thiết kế tương tác (interaction design), để bao quát tất cả các khía cạnh khác nhau của trải nghiệm người dùng.
Trong nhiều thế kỷ, con người đã tìm cách tối ưu hóa môi trường xung quanh để tạo sự thoải mái tối đa cho mình. Ngày nay, thuật ngữ UX Designer có ý nghĩa kỹ thuật số mạnh mẽ, thường đề cập đến các ứng dụng, trang web, phần mềm, tiện ích và công nghệ.
3. Nguyên tắc trong UX Designer: Mô hình Quadrant
UX là một thuật ngữ bao quát có thể được chia thành bốn chuyên ngành chính: Chiến lược kinh nghiệm (Experience Strategy- ExS), Thiết kế tương tác (Interaction Design – IxD), Nghiên cứu người dùng (User Research – UR) và Kiến trúc thông tin (Information Architecture – IA).
Mô hình Quadrant:
Experience Strategy (ExS)
UX Design không chỉ là tập trung vào người dùng cuối cùng (End user); nó cũng mang lại giá trị to lớn cho doanh nghiệp cung cấp sản phẩm hoặc dịch vụ. Experience Strategy- ExS là tất cả về việc đưa ra một chiến lược kinh doanh toàn diện, kết hợp cả nhu cầu của khách hàng và các mong muốn của công ty.
Interaction Design (IxD)
Interaction Design xem xét cách người dùng tương tác với một hệ thống, xem xét tất cả các yếu tố tương tác như các button, page transitions and animations. Các Interaction Designer tìm cách tạo ra các thiết kế trực quan cho phép người dùng dễ dàng hoàn thành các nhiệm vụ và hành động cốt lõi.
User Research (UR)
UX Design là tất cả về việc xác định một vấn đề và giải pháp thiết kế. Điều này đòi hỏi nghiên cứu sâu rộng về phản hồi từ khách hàng hiện tại hoặc tiềm năng. Trong giai đoạn nghiên cứu, các UX Designer sẽ tiến hành các cuộc khảo sát, thực hiện các cuộc phỏng vấn và kiểm tra khả năng sử dụng và tạo ra các tài khoản người dùng để nắm bắt được nhu cầu và mục tiêu của người dùng cuối cùng. Họ thu thập cả dữ liệu định tính lẫn định lượng và sử dụng dữ liệu này để đưa ra quyết định thiết kế hợp lý.
Information Architecture (IA)
Information Architecture là các hoạt động tổ chức thông tin và nội dung một cách có ý nghĩa và dễ dàng tiếp cận. Điều này rất quan trọng trong việc giúp người dùng cảm thấy thoải mái và thuận tiện về các thông tin được trình bày trên một sản phẩm. Để xác định IA của bất kỳ sản phẩm nào, các information architects xem xét mối quan hệ giữa các bộ nội dung khác nhau. Họ cũng rất chú ý đến ngôn ngữ được sử dụng và đảm bảo rằng nó vừa thuyết phục vừa nhất quán.
Trong bốn lĩnh vực này, có một loạt các ngành học chung. Như bạn có thể thấy trong hình bên dưới, thiết kế trải nghiệm người dùng không chỉ đơn thuần là một trường hợp phác thảo và tạo khung. Nó có một lĩnh vực đa ngành, dựa trên các yếu tố của khoa học nhận thức và tâm lý học, khoa học máy tính, thiết kế truyền thông, kỹ thuật sử dụng và nhiều hơn nữa.
Và dưới đây là một bức tranh toàn thể:
4. Công việc của một UX Designer:
Các UX Designer tìm cách làm cho các sản phẩm, dịch vụ và công nghệ hàng ngày trở nên thân thiện và dễ tiếp cận nhất có thể. Họ sử dụng tư duy thiết kế để dung hòa mong muốn của người dùng với tính khả thi về kỹ thuật và khả năng kinh doanh sản xuất của công ty. Sơ đồ dưới đây cho thấy Quy trình tư duy thiết kế, được điều chỉnh bởi d.school (Một trung tâm đào tạo thiết kế chuyên nghiệp tại Standfrord). Quá trình tư duy thiết kế có thể được chia thành bốn giai đoạn khác nhau: cảm hứng, khái niệm hóa, lặp lại và giải thích.
Trong giai đoạn Inspiration truyền cảm hứng, các UX Designer tìm cách hiểu và quan sát. Để làm điều này, họ tiến hành nghiên cứu sâu rộng và phân tích đối thủ cạnh tranh để nắm bắt hoàn toàn vấn đề hoặc thách thức mà họ đang đặt ra để giải quyết. Điều này liên quan đến việc phỏng vấn những người đang hoặc sẽ trực tiếp sử dụng sản phẩm.
Sau đó, người thiết kế sử dụng phản hồi này để xác định mục tiêu, cảm xúc, vấn đề và hành vi của người dùng. Tất cả các thông tin này giúp hình thành tính chất người dùng. Bước tiếp theo là xem xét những gì các tính chất này đang cố gắng điều hướng các hành vi khi sử dụng một sản phẩm cụ thể và quá trình sử dụng. Nhà thiết kế xem xét information architecture và sử dụng các kỹ thuật khác nhau, chẳng hạn như sắp xếp thẻ, để vạch ra các luồng người dùng.
Khi các luồng người dùng đã được xác định, người thiết kế sẽ biết những bước của người dùng cần để thực hiện các mong muốn của họ với sản phẩm. Các UX Designer sẽ động não các giải pháp trực quan cho từng bước này, tạo ra các wireframes* và mẫu cơ bản của sản phẩm cuối cùng trông như thế nào.
Với các mẫu cơ bản đã có sẵn, các UX Designer sau đó sẽ tiến hành các thử nghiệm khả năng sử dụng để xem cách người dùng tương tác với sản phẩm. Điều này cho thấy người dùng có thể hoàn thành các tác vụ mong muốn của họ hay không nhằm điều chỉnh lại cho phù hợp.
Các UX Designer không chỉ đưa ra giải pháp cho các vấn đề của người dùng; họ cũng cần trình bày ý tưởng và thiết kế của mình cho các bên liên quan chính như một phần công việc hàng ngày của họ.
Đây chỉ là một tổng quan rộng về quá trình UX Design. Trong thực tế, các nhiệm vụ sẽ thay đổi tùy thuộc vào cả quy mô và nhu cầu cụ thể của công ty. Các công ty lớn hơn có thể sử dụng một nhóm các nhà thiết kế, với mỗi người tập trung vào một khía cạnh cụ thể của quy trình, chẳng hạn như nghiên cứu hoặc thiết kế trực quan. Trong các công ty nhỏ hơn và các công ty mới thành lập, không có gì lạ khi UX Designer có nhiều vai trò khác nhau, thậm chí đảm nhận toàn bộ nhiệm vụ.
Bất kể họ đang thiết kế sản phẩm hay dịch vụ nào, hoặc họ đang ở giai đoạn nào của quy trình, các UX Designer sẽ tự hỏi mình những câu hỏi sau:
- Sản phẩm có thể hoạt động? Nó có logic, có thể hiểu được và dễ sử dụng không?
- Sản phẩm hoặc dịch vụ có giải quyết được vấn đề người dùng hiện có không?
- Có thể phù hợp cho các loại người dùng khác nhau? Đây có phải là sản phẩm hoặc dịch vụ mong muốn? Liệu nó có tạo ra một trải nghiệm tích cực mà người dùng sẽ vui lòng tiếp nhận và sử dụng nó vào những lần sau?
Các công cụ thiết kế UX Design
Các UX Designer sử dụng một số công cụ khác nhau khi làm việc. Ở giai đoạn nghiên cứu và truyền cảm hứng, họ sẽ sử dụng các công cụ khảo sát và bỏ phiếu cũng như phần mềm trò chuyện video để phỏng vấn người dùng và thu thập càng nhiều thông tin càng tốt. Ngoài ra còn có các chương trình cụ thể để kiểm tra wireframing, tạo mẫu và kiểm tra khả năng sử dụng, với Balsamiq, InVision và UsabilityHub trong số các chương trình phổ biến nhất trong ngành. Ngoài các chương trình dành riêng cho thiết kế, các nhà thiết kế cũng sử dụng các công cụ quản lý dự án và truyền thông để theo dõi công việc của họ mọi lúc.
*Wireframe là một công cụ trực quan để trình bày proposed các chức năng, cấu trúc và nội dung được đề xuất của trang web hoặc trang web.
Những loại dự án nào mà các UX Designer hay làm?
Khi ngành công nghệ phát triển, lĩnh vực UX Design ngày càng đa dạng. Các UX Designer có thể thấy mình làm việc trên một loạt các dự án trong các bối cảnh khác nhau. Đây chỉ là một số ứng dụng , dự án điển hình cho UX Design.
Thiết kế trang web, ứng dụng và phần mềm:
Trong thời đại của internet và điện thoại thông minh, khả năng sử dụng của một trang web, ứng dụng di động hoặc phần mềm sẽ quyết định phần lớn sự thành công của nó trên thị trường. Các UI Designer có trách nhiệm đảm bảo trải nghiệm trực tuyến mượt mà cho người dùng. Từ các trang web thương mại điện tử đến các ứng dụng hẹn hò, từ phần mềm CRM đến các ứng dụng email khách hàng trên web, mỗi hành trình trực tuyến bạn thực hiện đều được thiết kế cẩn thận bởi một chuyên gia UX Design.
Thiết kế giọng nói – Voice Design
Giao diện người dùng bằng giọng nói đang cách mạng hóa cách chúng ta tương tác với công nghệ. Ở Hoa Kỳ, khoảng 50% người trưởng thành sử dụng tìm kiếm bằng giọng nói hàng ngày và ComScore ước tính rằng, đến năm 2020, 50% tất cả các tìm kiếm sẽ dựa trên giọng nói. Các UX Designer có một vai trò to lớn trong việc phát triển giọng nói, vì các sản phẩm như Amazon Alexa chỉ có thể thành công nếu chúng thân thiện với người dùng và có thể phát hành đại trà. Thiết kế cho giọng nói đòi hỏi một cách tiếp cận hơi khác so với các trang web và ứng dụng.
Thực tế ảo (VR) và thực tế tăng cường (AR)
Với thị trường VR toàn cầu dự kiến trị giá khoảng 27 tỷ đô la vào năm 2022, các UX Designer sẽ ngày càng được yêu cầu thiết kế trải nghiệm nhập vai. Tương tự như vậy, kể từ khi cơn sốt Pokemon Go tấn công, thực tế mở rộng cũng đã được đưa vào dòng chính. Ngày càng nhiều, các UX Designer sẽ phải điều chỉnh cách tiếp cận của họ để đảm bảo các công nghệ mới nhất có thể truy cập và thân thiện với người dùng.
Service Design (Thiết kế dịch vụ)
UX Designer không chỉ áp dụng cho các đối tượng hữu hình và các sản phẩm kỹ thuật số; sự trải nghiệm cũng cần được thiết kế. Đây cũng là nơi Service Design (thiết kế dịch vụ) xuất hiện. Dựa trên giải thích từ Wikipedia thì: Thiết kế dịch vụ là hoạt động lập kế hoạch và tổ chức con người, cơ sở hạ tầng, truyền thông và các thành phần vật chất của dịch vụ nhằm cải thiện chất lượng và sự tương tác giữa nhà cung cấp dịch vụ và khách hàng của mình. . Thiết kế dịch vụ có thể hoạt động như một cách để thông báo các thay đổi đối với một dịch vụ hiện có hoặc tạo ra một dịch vụ hoàn toàn mới.
Bất cứ khi nào bạn mua cà phê, ở trong khách sạn hoặc sử dụng phương tiện giao thông công cộng, sự trải nghiệm của bạn là kết quả của thiết kế dịch vụ; và phương pháp thiết kế dịch vụ rất giống với UX Design cổ điển.
5. Giá trị của UX Design
Giá trị của UX Design là rất lớn; không chỉ cho người dùng cuối cùng, mà còn cho doanh nghiệp hoặc thương hiệu đằng sau trải nghiệm người dùng.
Từ góc độ người dùng, UX Design hiệu quả cuối cùng cho phép chúng ta thực hiện các hoạt động thường ngày một cách dễ dàng nhất có thể. Từ đặt báo thức đến trò chuyện với bạn bè trực tuyến, nghe nhạc hoặc sử dụng ứng dụng lịch, việc chúng ta hoàn thành những hành động này là kết quả của một UX Design tốt.
Khi thiết kế những trải nghiệm này, các UX Designer phải xem xét làm thế nào họ có thể mang lại giá trị cho tất cả các loại người dùng. Họ làm điều này bằng cách tiến hành thiết kế bao trùm, còn được gọi là thiết kế phổ quát hoặc dễ tiếp cận.
Universal Design (UD) Thiết kế toàn cầu
Như nhà diễn giả về động lực – Molly Burke từng giải thích, thiết kế phổ quát là cách thực hiện thiết kế và xây dựng mọi thứ có thể truy cập, thưởng thức và được hiểu chính xác, bởi mọi người, bất kể khoảng cách, tuổi tác, lĩnh vực hay khả năng nhận thức của họ.
Thiết kế phổ quát tuân theo 7 nguyên tắc chính:
- Equitable use (Sử dụng cân bằng): Thiết kế hữu ích và có thể bán được đại trà
- Flexibility in use (Linh hoạt trong sử dụng): Thiết kế phù hợp với nhiều sở thích và khả năng riêng biệt.
- (Simple and intuitive use) Sử dụng đơn giản và trực quan: Sử dụng thiết kế thật dễ hiểu, bất kể người dùng, kinh nghiệm, kiến thức, kỹ năng ngôn ngữ hoặc mức độ tập trung hiện tại của người dùng.
- Perceptible information (Thông tin có thể nhận biết): Thiết kế truyền đạt thông tin cần thiết một cách hiệu quả cho người dùng, bất kể điều kiện môi trường xung quanh hoặc khả năng cảm giác của người dùng.
- Tolerance for error (Dung sai cho lỗi): Thiết kế giảm thiểu các mối nguy hiểm và hậu quả bất lợi của các hành động vô tình hoặc vô ý.
- Low physical effort (Hạn chế nỗ lực về thể chất): Thiết kế có thể được sử dụng hiệu quả và thoải mái và ít mệt mỏi nhất.
- Size and space for approach and use (Kích thước và không gian để tiếp cận và sử dụng): Kích thước và không gian phù hợp được cung cấp để tiếp cận, thao tác và sử dụng bất kể kích thước cơ thể, tư thế hoặc khả năng di động của người dùng.
Thiết kế tốt là yếu tố tạo nên việc kinh doanh hiệu quả
Từ góc độ kinh doanh, thiết kế trải nghiệm người dùng được xem là mức đầu về tầm quan trọng để đảm bảo sự hài lòng của khách hàng và xây dựng lòng trung thành thương hiệu. Chỉ khi một sản phẩm hoặc dịch vụ không rắc rối và thú vị thì người dùng mới muốn quay lại.
Lợi thế cạnh tranh của các công ty định hướng Thiết kế
Theo một nghiên cứu được thực hiện bởi Design Management Institute (Viện quản lý thiết kế), các công ty định hướng thiết kế luôn vượt trội so với 500 công ty Sản xuất và Dịch vụ khác tới 219% trong khoảng thời gian 10 năm. Hơn nữa, một nghiên cứu do Adobe thực hiện cho thấy tư duy thiết kế trong kinh doanh tạo ra lợi thế cạnh tranh có thể đo lường được. Các công ty dẫn đầu về thiết kế đã báo cáo thị phần cụ họ chiếm hơn 41%, khách hàng trung thành hơn 50% và lợi thế cạnh tranh tổng thể là 46%.
Thiết kế phổ quát, thân thiện với người dùng có lợi cho tất cả mọi người và các UX Designer đang ở trong một vị trí để thực sự định hình thế giới xung quanh chúng ta.
6. Làm thế nào để trở thành một UX Designer
Như chúng ta đã thấy, UX Design là một lĩnh vực cực kỳ đa chiều. Làm việc trong UX đòi hỏi một bộ kỹ năng rất đa dạng cùng với niềm đam mê thiết kế lấy người dùng làm trung tâm. Một nghề nghiệp trong UX có thể rất đa dạng, đầy thách thức và nhiều phúc lợi về mặt tài chính; Theo Glassdoor, mức lương trung bình cho một UX Designer ở Hoa Kỳ là 97,460 đô la.
Không có nền tảng hoặc con đường tiêu chuẩn dẫn đến sự nghiệp trong UX. Tuy nhiên, các UX Designer giỏi nhất thường chia sẻ những phẩm chất và yếu tố nhất định, bao gồm:
- Khả năng suy nghĩ sáng tạo và phân tích
- Có sự đồng cảm mạnh mẽ, thấu hiểu và tư duy của một người tiêu dùng
- Quan tâm đến công nghệ và cách con người tương tác với nó
- Kỹ năng giải quyết vấn đề tốt
- Kỹ năng giao tiếp mạnh mẽ và khả năng cộng tác, làm việc nhóm
Các kỹ năng quan trọng nhất của UX Design là gì?
Các UX Designer đến từ mọi tầng lớp, và bạn không nhất thiết phải có bằng đại học để lấn sân sang lĩnh vực này. Nhà tuyển dụng có xu hướng tìm kiếm một hỗn hợp các kỹ năng thiết kế, sự nhạy bén trong kinh doanh và kỹ năng mềm. Một số yêu cầu bạn sẽ thường thấy trong các mô tả công việc của UX Designer bao gồm:
- Thành thạo trong việc tạo câu chuyện của người dùng, tính chất, sơ đồ trang web, khung lưới, nguyên bản và storyboards.
- Khả năng lập kế hoạch và thực hiện thử nghiệm người dùng, khảo sát và đánh giá chính thức
- Khả năng lặp lại công việc của bạn dựa trên dữ liệu thử nghiệm của người dùng và phản hồi định tính
- Hiểu biết về các nguyên tắc thiết kế tương tác và kiến trúc thông tin
- Khả năng chuyển đổi các mục tiêu, mục đích và dữ liệu thành kinh nghiệm kỹ thuật số
- Hiểu về số liệu kinh doanh và cách thiết kế của bạn đóng góp vào hiệu suất
- Kỹ năng giao tiếp và thuyết trình tốt; khả năng trình bày rõ và thảo luận về các quyết định thiết kế của bạn với khách hàng và các bên liên quan
- Tính linh hoạt và khả năng thích ứng
Ngoài ra, còn tùy vào tính chất đặc thù của từng doanh nghiệp mà bạn làm việc sẽ có thêm những yêu cầu khác.
Và trên đây là tất cả 6 điều bạn cần biết trước khi dấn thân mình vào nghề UX Design, một con đường hứa hẹn nhiều cơ hội và thú vị này. Chúc bạn thành công!
